Termin "ryzyka dysleksji" odnosi się do dzieci w wieku przedszkolnym oraz rozpoczynającym edukację szkolną, które wykazują wybiórcze zaburzenia w rozwoju psychoruchowym. Dotyczy to zaburzeń mogących być przyczyną wystąpienia w przyszłości specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu lub już powodujących te trudności. Jednocześnie poziom inteligencji dziecka ryzyka dysleksji musi być w normie a narządy zmysłu funkcjonować prawidłowo. Należy pamiętać, że dziecko ryzyka dysleksji nie musi stać się dzieckiem z dysleksją. Jego rozwój w dużej mierze zależy od wczesnej diagnozy i podjęcia terapii.
SYMPTOMY
RYZYKA DYSLEKSJI 1
Wiek
przedszkolny (3–5 lat)
l.p
|
Obszar
diagnozy
|
Objawy
|
1.
|
sprawność
ruchowa rąk
|
Dziecko słabo biega, ma trudności z utrzymaniem równowagi, jest niezdarne w ruchach, nie lubi zabaw ruchowych, z trudem uczy się jeździć na rowerku trzykołowym, hulajnodze
|
2.
|
sprawność
ruchowa
całego ciała
|
Trudności z samoobsługą: zapinaniem guzików, sznurowaniem butów, zabawami manipulacyjnymi takimi jak nawlekanie korali; źle trzyma ołówek (naciska go za mocno lub za słabo)
|
3.
|
koordynacja
wzrokowo-ruchowa
|
Budowanie z klocków sprawia dziecku trudność, rysuje niechętnie i prymitywnie. Nie umie narysować: koła jako 3-latek, kwadratu i krzyża – jako 4-latek, trójkąta – jako 5-latek
|
4.
|
rozwój
lateralizacji
|
Dziecko używa na zmianę raz jednej, raz drugiej ręki (np. podczas rysowania).
|
5.
|
rozwój
spostrzegania
wzrokowego
i pamięci
wzrokowej
|
Trudności przejawiają się w formie: nieporadności w rysowaniu
(rysunki bogate treściowo, lecz prymitywne w formie), trudności w składaniu obrazków pociętych na części, puzzli,wykonywaniu
układanek.
|
6.
|
rozwój mowy
|
Nieprawidłowa artykulacja wielu głosek; trudności z wypowiadaniem złożonych wyrazów, budowaniem wypowiedzi, zapamiętywaniem nazw; wydłużony okres posługiwania się neologizmami;zniekształcanie nazw przez używanie niewłaściwych przedrostków.
Dziecko ma trudności z zapamiętaniem krótkich piosenek, wierszyków.
Nie radzi sobie z wydzielaniem wraz z klaskaniem sylab ze słów,
wskazywaniem rymujących się słów i tworzeniem rymowanek.
|
1 M. Bogdanowicz (2003) Ryzyko dysleksji. Problem i
diagnozowanie.
Wiek 6-7 lat
l.p
|
Obszar
diagnozy
|
Objawy
|
1.
|
motoryka
duża
|
Obniżona sprawność ruchowa min. dziecko słabo biega i skacze, ma
trudności z wykonywaniem ćwiczeń równoważnych, ma trudności z
uczeniem się jazdy na rowerze, hulajnodze, nartach.
|
2.
|
motoryka
mała
|
Trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie
samoobsługi, np. z zawiązywaniem sznurowadeł na kokardkę, używaniem
widelca, nożyczek.
|
3.
|
koordynacja
wzrokowo-ruchowa
|
Trudności z rzucaniem i chwytaniem piłki,.
Nieprawidłowe układanie w palcach narzędzia do pisania; trudności z
rysowaniem szlaczków, odtwarzaniem złożonych figur geometrycznych
np. rysowaniem rombu
|
4.
|
funkcje
słuchowo-językowe
|
Trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych, opisujących
stosunki przestrzenne: nad–pod, za–przed,
wewnątrz–na zewnątrz.
Wadliwa wymowa, częste przekręcanie trudnych wyrazów (przestawianie
głosek i sylab, asymilacje głosek, np. sosa lub szosza),
błędy gramatyczne.
Trudności z zapamiętywaniem wiersza, piosenki, więcej niż jednego
polecenia w tym samym czasie; trudność z zapamiętywaniem nazw,
mylenie nazw zbliżonych fonetycznie; trudność z zapamiętywaniem
materiału uszeregowanego w serie i sekwencje, jak nazwy dni tygodnia,
pór roku, kolejnych posiłków i szeregi 4-cyfrowe.
Trudności w różnicowaniu głosek podobnych (np. z–s, b–p,
k–g, czyli
zaburzenia słuchu fonemowego); trudności z wydzielaniem sylab i
głosek
ze słów, ich syntetyzowaniem (zaburzenia analizy i syntezy głoskowej
i
sylabowej) oraz manipulowaniem ze strukturą fonologiczną słów (np.
trudności z wykonaniem poleceń typu: odszukaj słowa ukryte w nazwie
„lewkonia”, wymyśl rym do słowa „kotek”, o czym myślę: Baba ..aga).
|
5.
|
funkcje
wzrokowe
|
Trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich
syntetyzowaniem w całość, na przykład podczas budowania konstrukcji z
klocków lego, układania mozaiki – według wzoru; trudności z
wyodrębnianiem szczegółów różniących dwa obrazki, z odróżnianiem
kształtów podobnych (np. figur geometrycznych, liter m–n,
l–t–ł) lub
identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (np. liter p–b–d).
|
6.
|
lateralizacja
|
Opóźnienie rozwoju lateralizacji: mimo prób ustalenia ręki
dominującej
dziecko nadal jest oburęczne.
|
7.
|
orientacja
w
schemacie
ciała i
przestrzeni
|
Opóźnienie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni: dziecko ma
trudności z określeniem swoich części ciała, gdy określa je
terminami:
prawe–lewe (np. prawa i lewa ręka, noga itp.). Nie umie wskazać
kierunku
na prawo i na lewo od siebie (np. droga na prawo).
|
8.
|
orientacja
w czasie
|
Trudności w orientacji w czasie, np. z określaniem pory roku, dnia,
godziny na zegarze.
|
9.
|
czytanie
|
Trudności w nauce czytania (np. dziecko czyta bardzo wolno;
najczęściej
głoskuje i nie zawsze dokonuje poprawnej wtórnej syntezy, przekręca wyrazy;
nie rozumie przeczytanego tekstu).
|
10.
|
pierwsze
próby
pisania
|
Przy pierwszych próbach pisania – częste pisanie liter i cyfr
zwierciadlanie
oraz odwzorowywanie wyrazów przez zapisywanie ich od strony prawej
do lewej
|
